They work for (you) ‘WHO’? เช็กผลงาน 1 ปี สว. ชุดที่ 13 เราเห็นอะไรจากผลการลงมติ ?

ดูเหมือนว่าเส้นทางอาชีพสมาชิกวุฒิสภาหรือ สว. อาจไม่ได้โรยด้วยกลีบกุหลาบ 🌹 (หรือเปล่านะ !!)

แม้จะตั้งต้นเป็น ‘สภาบน’ ที่ต้องไม่ฝักใฝ่ฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดและรักษาไว้ซึ่งความเป็นอิสระ แต่ สว. ชุดใหม่นี้กลับถูกสังคมตั้งข้อครหานานัปการไม่เว้นวัน

เริ่มตั้งแต่ระบบเลือกตั้งกันเองเพื่อให้ได้มาซึ่ง ‘สมาชิกวุฒิสภาจำนวน 200 คน’ อันแสนฉงน ประเด็น สว. มีวุฒิการศึกษาปลอม คดีฮั้ว สว. ที่ยังคงเป็นประเด็นร้อน หรือแม้แต่การแบ่งฝักฝ่ายภายในห้องประชุมจันทราที่สื่อมักชี้ให้เห็นว่ามี สว. กลุ่มสีน้ำเงินและกลุ่ม สว. พันธุ์ใหม่

ครบรอบ 1 ปี กับ 2 สมัยการประชุม ในการประชุมกว่า 50 ครั้งที่ขับเคลื่อนกลไกนิติบัญญัติ ให้ความเห็นชอบบุคคลดำรงตำแหน่งต่าง ๆ และลงมติต่อญัตติตามหน้าที่ที่บอกไว้ในรัฐธรรมนูญ เราเห็นอะไรบ้างจากผลการลงมติของ ‘นักการเมืองแต่งตั้งกันเอง’ กลุ่มนี้ที่ประชาชนไม่ได้เลือกมา ?

Disclaimer: บทความชิ้นนี้วิเคราะห์ผลการลงมติของ สว. ชุดที่ 13 ในสมัยการประชุมสามัญปีที่ 2 หลังจากมีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ครอบคลุมระหว่างวันที่ 3 กรกฎาคม ถึง 30 ตุลาคม 2567 และระหว่าง 12 ธันวาคม 2567 ถึง 10 เมษายน 2568

เช็กผลงาน 1 ปีผ่านมา ทำอะไรไปบ้าง ?

สว. ชุดที่ 13 ลงมติไปทั้งสิ้น 176 มติในสมัยการประชุมสามัญทั้ง 2 ครั้ง

• แบ่งออกเป็น 22 มติลับกับอีก 154 มติที่แสดงผลโหวตรายบุคคล (อ่านเพิ่มเติม ทำความเข้าใจการลงมติของ สว.)
• มติลับมักเป็นเรื่อง ‘ให้ความเห็นชอบบุคคลดำรงตำแหน่ง’ และ ‘การโหวตเพื่อตั้งคณะกรรมาธิการ’ เช่น
  • มติให้ความเห็นชอบประธานศาลปกครองสูงสุด (ประสิทธิ์ศักดิ์ มีลาภ) ในวันที่ 3 กันยายน 2567
  • มติตั้ง กมธ. ร่วมฯ ร่าง พ.ร.บ. ออกเสียงประชามติ (ฝ่าย สว.) เมื่อ 21 ตุลาคม ในปีเดียวกัน
  • โดยมติลับจะเปิดเผยเพียงแค่บันทึกผลการลงมติในภาพรวมว่ามี สว. เข้าร่วมการประชุมจำนวนเท่าไหร่ และลงมติว่าเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบในจำนวนเท่าไหร่บ้าง โดยที่ประชาชนไม่อาจทราบได้ว่า สว. คนไหน โหวตอะไรไปบ้าง
• แต่ในมุมตรงกันข้าม เรายังมีอีก 154 มติที่แสดงผลโหวตรายบุคคล ซึ่งจะเป็นมติในประเภท ‘พิจารณาญัตติ, มติต่าง ๆ’ และ ‘การพิจารณาร่างกฎหมาย’

ในบรรดา 154 มตินี้ มีญัตติและร่างกฎหมายที่ สว. ต้องพิจารณาอย่างหลากหลาย หากนำมติเหล่านี้มาเรียบเรียงดู จะพบว่าผลของมติจะอยู่ใน 2 แนวทาง ได้แก่

1. มติที่ สว. โหวตไปในทางเดียวกันเกือบทั้งหมด เป็นมติที่มากกว่า 90% ของ สว. ที่เข้าประชุมโหวตเหมือนกัน มักเป็นมติที่เกี่ยวข้องกับการพิจารณาร่างกฎหมายทั่วไป
2. มติที่ สว. ออกเสียงอย่างแตกต่างหลากหลาย มักเป็นมติของร่างกฎหมายที่สำคัญ เช่น ร่าง พ.ร.บ. งบประมาณรายจ่ายฯ ญัตติในเรื่องที่สังคมให้ความสนใจ และมติในการเปิดเผยรายงานลับของคณะกรรมาธิการที่ตรวจสอบประวัติผู้ที่ได้รับการเสนอชื่อให้ดำรงตำแหน่งในองค์กรต่าง ๆ เช่น ศาล หรือองค์กรอิสระ เป็นต้น

มติในกลุ่มแนวทางที่ 2 นี้ แม้จะเป็นเรื่องปกติในสภาที่สมาชิกจะเห็นต่างกัน แต่ในรายละเอียดผลโหวตรายบุคคลที่ สว. ออกเสียงอย่างแตกต่างหลากหลายนี้ เราตั้งข้อสังเกตอะไรได้บ้าง ?

WeVis ขอหยิบยก 19 มติสำคัญ ที่ในมุมหนึ่งนั้นเป็นมติที่เกี่ยวข้องกับร่างกฎหมายสำคัญ ญัตติในเรื่องที่สังคมให้ความสนใจ และมติในการเปิดเผยรายงานลับต่าง ๆ ของคณะกรรมาธิการหลังจากตรวจสอบประวัติผู้ที่ได้รับการเสนอชื่อให้ดำรงตำแหน่งในองค์กรต่าง ๆ และในอีกมุมหนึ่งที่สำคัญคือเป็น ‘เหล่ามติที่สะท้อนเสียงโหวตที่เห็นต่างกันของ สว.’

👉 คลิกเพื่อดู 19 มติสำคัญ

ข้อสังเกตที่ 1 มีการแบ่งกลุ่มของ สว. ผ่านรูปแบบของผลการลงมติที่คล้ายคลึงกัน 🧐

ในผลการลงมติของ 19 มติข้างต้น เมื่อนำ ‘ผลโหวตรายบุคคลของแต่ละมติ’ มาเรียงดูรายละเอียดแล้ว จะพบว่ามีการแบ่งกลุ่มของ สว. ผ่านรูปแบบของผลการลงมติที่คล้ายคลึงกัน

📌 ดูผลการลงมติรายบุคคลผ่าน Interactive chart

โดยกระบวนการการวิเคราะห์การแบ่งกลุ่มของ สว. ประกอบด้วย

1. ตั้งต้นจาก ‘ผลการลงมติ’ ของแต่ละมติว่ามีผลเป็น ‘เห็นชอบ’ หรือ ‘ไม่เห็นชอบ’
2. นำ ‘ผลโหวตรายบุคคลของ สว. แต่ละคน’ ในมติหนึ่ง ๆ ไปเปรียบเทียบกับผลการลงมติของมตินั้น ว่าผลโหวตของ สว. อยู่ในหมวดไหนระหว่าง
   • เป็นไปในแนวทางเดียวกัน (aligned vote)
   • ในทางตรงกันข้าม (opposed vote)
   • ไม่ออกคะแนนเสียง (ได้แก่ งดออกเสียง, ไม่ลงคะแนนเสียง, ขาดการประชุม หรือ neutral vote)
3. นับจำนวนหมวดที่อ้างอิงจากผลโหวตรายบุคคลของ สว. แต่ละคน (ข้อ 2) เพื่อแบ่งกลุ่มคลัสเตอร์ผ่านเกณฑ์การเปรียบเทียบดังนี้
   • ✅ มักโหวตไปในแนวทางเดียวกัน (aligned vote)
     • มี aligned votes อย่างน้อย 11 โหวตจาก 19 โหวต คือ มากกว่า 60% ของผลโหวตในทุกมติเป็นไปในแนวทางเดียวกันกับผลการลงมติ
     • ต้องมี neutral vote ไม่เกิน 9 โหวต หรือ ต่ำกว่า 50% ของผลโหวตในทุกมติ
   • ❌ มักโหวตไปในทางตรงกันข้าม (opposed vote)
     • มี opposed votes อย่างน้อย 10 โหวตจาก 19 โหวต คือ มากกว่า 53% ของผลโหวตในทุกมติเป็นไปในทางตรงกันข้ามกับผลการลงมติ
   • 🔄 มีผลโหวตที่ไม่แน่นอน
     • มี neutral vote อย่างน้อย 9 โหวตจาก 19 โหวต คือ มากกว่า 47% ของผลโหวตในทุกมติเป็น neutral vote
     • คะแนนโหวตอย่างน้อย 2 ประเภทอยู่ในระดับที่ใกล้เคียงกัน

ด้วยการวิเคราะห์การแบ่งกลุ่มของ สว. ในรูปแบบนี้ จะพบว่าสามารถแบ่งสังกัดกลุ่ม สว. ออกเป็น 3 กลุ่มคือ

1. กลุ่มที่มักโหวตไปในทางเดียวกันกับผลการลงมติ หรือ กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก 154 คน ที่มักจะโหวตในรูปแบบที่คล้ายคลึงกันเสมอ
2. กลุ่มที่มักโหวตในทางตรงกันข้ามกับผลการลงมติ หรือ กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างน้อย 15 คน ที่มักจะโหวตในรูปแบบที่คล้ายคลึงกันเสมอ
3. กลุ่ม สว. ที่มีผลโหวตที่ไม่แน่นอน โดยมักจะโหวตงดออกเสียง หรือไม่สามารถระบุกลุ่มได้อย่างแน่ชัด เพราะขาดหรือลาการประชุมบ่อยครั้ง ทั้งหมด 31 คน โดยในกลุ่มนี้ยังรวมถึง ‘นายมงคล สุระสัจจะ’ ผู้ดำรงตำแหน่งประธานวุฒิสภาที่มีธรรมเนียมว่าต้องเป็นกลางเลยมักจะโหวตงดออกเสียง

📌 กดเพื่อดูรายชื่อ สว.ในแต่ละสังกัดกลุ่ม

ข้อสังเกตนี้อาจเป็นหนึ่งในข้อพิสูจน์สำคัญที่ทำให้ทราบได้ว่า มีการแบ่งฝักฝ่ายเกิดขึ้นในวุฒิสภาอย่างที่สื่อได้นำเสนอมาจริง โดยกลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก อาจสามารถกำกับผลการลงมติของแต่ละการประชุมให้เป็นไปตามที่อยากให้เกิดขึ้นได้เสมอ เพราะ สว. กลุ่มนี้มีรูปแบบการโหวตรายบุคคลในแทบทุกมติที่คล้ายคลึงกัน อีกทั้งยังครองเสียงเกินกึ่งหนึ่งและมากกว่า 1 ใน 3 ของวุฒิสภา

ยิ่งไปกว่านั้น เราสามารถตั้งคำถามเพิ่มเติมได้อีกหรือไม่ว่า การทำงานของ สว. ที่ขับเคลื่อนด้วยวาระของสังกัดที่ตนเองอยู่ มากกว่าดำรงตนอย่างอิสระตามที่บอกกล่าวไว้ จะก่อให้เกิดผลเสียอื่นตามมามากแค่ไหน ?

ข้อสังเกตที่ 2 สว. ที่ครองเสียงข้างมากมีส่วนร่วมในชั้น กมธ. มาก ในขณะที่ สว. ที่ครองเสียงข้างน้อยมีส่วนร่วมในชั้น กมธ. น้อย (มาก ๆ) 😱

ผลการลงมติรายบุคคลของ สว. ผ่านตัวอย่าง 19 มติที่สำคัญเปิดเผยให้เห็นถึงการแบ่งฝักฝ่ายภายในวุฒิสภาที่ในมุมหนึ่งอาจเปรียบเสมือนกับ ‘กลไกที่กำกับการทำงานอย่างไม่เป็นทางการ’

การแบ่งพรรคพวกในทำนองนี้สามารถเป็นช่องทางในการผลักดันเรื่องที่ต้องการของ กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก และกีดกันการมีส่วนร่วมของ กลุ่ม สว. อีกสองกลุ่มที่เหลือ

สมมติฐานนี้สะท้อนได้จาก ‘ตำแหน่งประธานคณะกรรมาธิการสามัญ’ และ ‘การทำงานของคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา (กมธ. วิสามัญกิจการวุฒิสภา)’

มี สว. เพียงคนเดียวที่อยู่ในสังกัดกลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างน้อย ได้รับเลือกให้เป็นประธาน กมธ.

หนึ่งในหน้าที่สำคัญของ สว. คือ การพิจารณาศึกษาหรือดำเนินการในเรื่องที่สภามอบหมาย เช่น พิจารณาร่างกฎหมาย หรือศึกษาประเด็นที่สังคมให้ความสนใจ ผ่านตำแหน่ง ‘กรรมาธิการ’ ในคณะกรรมาธิการสามัญประจำวุฒิสภา (กมธ. สามัญ)

หลักเกณฑ์ของ สว. ในการเข้าไปเป็นกรรมาธิการหรือสมาชิกของ กมธ. สามัญ เริ่มต้นจากการแจ้งความจำนงเพื่อรับตำแหน่งใน กมธ. ที่ต้องการไม่เกินคนละ 2 คณะ โดยถ้าหากมีจำนวนผู้แจ้งความจำนงเกินกว่าที่ต้องการคือมากกว่า 18 คนต่อคณะ ให้มีการไกล่เกลี่ยหรือเลือกกันเองผ่านการโหวตออก เมื่อได้กรรมาธิการครบตามจำนวนแล้วก็จะให้กรรมาธิการใน กมธ. นั้นโหวตเลือกประธาน กมธ. อีกครั้ง

ตำแหน่งประธาน กมธ. มีความสำคัญอย่างยิ่งเพราะมีบทบาทในการกำหนดทิศทางของการทำงานของ กมธ. สามารถเร่งหรือชะลอการพิจารณาร่างกฎหมายหรือเรื่องที่เกี่ยวข้องได้ นอกจากนี้ ผู้ที่ดำรงตำแหน่งประธาน กมธ. สามัญของ สว. จะยังเป็นหนึ่งในสมาชิก ‘กมธ. วิสามัญกิจการวุฒิสภา’ โดยอัตโนมัติ ซึ่งนับว่าเป็นบทบาทที่สำคัญยิ่งกว่า เนื่องจากเป็น กมธ. ที่เป็นเสมือนกระดูกสันหลังหรือกองอำนวยการของ สว.

โดยผู้ที่ได้รับเลือกให้ดำรงตำแหน่งประธาน กมธ. สามัญของ สว. กว่า 21 คณะ ประกอบด้วย

กมธ.	ประธาน กมธ.	กลุ่มที่ประธาน กมธ. สังกัด
กมธ.การกฎหมาย และการยุติธรรม	บุญจันทร์ นวลสาย	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.เกษตรและสหกรณ์	ธวัช สุระบาล	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.คมนาคม	วุฒิชาติ กัลยาณมิตร	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.ต่างประเทศ	นิรัตน์ อยู่ภักดี	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.ทหารและความมั่นคงของรัฐ	สวัสดิ์ ทัศนา	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.ท่องเที่ยวและการกีฬา	พิศูจน์ รัตนวงศ์	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.เทคโนโลยีสารสนเทศ การสื่อสาร และการโทรคมนาคม	นิเวศ พันธ์เจริญวรกุล	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.บริหารราชการแผ่นดิน	ยุทธนา ไทยภักดี	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.ปกครองท้องถิ่น	อภิชาติ งามกมล	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.พลังงาน วุฒิสภา	พรเพิ่ม ทองศรี	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.พัฒนาสังคม และกิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผู้สูงอายุ คนพิการ ผู้ด้อยโอกาส และความหลากหลายทางสังคม	วราภัสร์ ไพพรรณรัตน์	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.พาณิชย์และการอุตสาหกรรม	วิวรรธน์ ไกรพิสิทธิ์กุล	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.แรงงาน	วิรัตน์ รักษ์พันธ์	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.ศาสนา คุณธรรม จริยธรรม ศิลปะและวัฒนธรรม	เอมอร ศรีกงพาน	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.ศึกษา การอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม	กมล รอดคล้าย	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.เศรษฐกิจ การเงิน และการคลัง	กัมพล สุภาแพ่ง	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.สาธารณสุข	ประพนธ์ ตั้งศรีเกียรติกุล	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.กิจการองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ การป้องกันและปราบปรามการทุจริต ประพฤติมิชอบ และการเสริมสร้างธรรมาภิบาล	ฉัตรวรรษ แสงเพชร	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.ติดตามการบริหารงบประมาณ	อลงกต วรกี	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม วุฒิสภา	ชีวะภาพ ชีวะธรรม	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กมธ.พัฒนาการเมือง การมีส่วนร่วมของประชาชน สิทธิมนุษยชน สิทธิ เสรีภาพ และการคุ้มครองผู้บริโภค	อังคณา นีละไพจิตร	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างน้อย

จากข้อมูลข้างต้น จะเห็นได้ว่า ‘อังคณา นีละไพจิตร’ เป็น สว. เพียงคนเดียวที่อยู่ในสังกัด กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างน้อย ที่ได้รับเลือกให้เป็นประธาน กมธ. ได้แก่ กมธ.พัฒนาการเมือง การมีส่วนร่วมของประชาชน สิทธิมนุษยชน สิทธิ เสรีภาพ และการคุ้มครองผู้บริโภค

ในมุมนี้ เราสามารถตั้งข้อสังเกตได้หรือไม่ว่า การแบ่งกลุ่มของ สว. เอื้ออำนวยให้กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมากได้ที่นั่งประธาน กมธ. มากกว่ากลุ่มอื่น ๆ

ที่นั่งใน กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ ถูกจองไว้ให้ สว. ที่ครองเสียงข้างมากเกือบทั้งหมด ? 🤔

กมธ. วิสามัญกิจการวุฒิสภา หรือเรียกสั้น ๆ ว่า ‘วิปวุฒิฯ’ เปรียบเสมือนกระดูกสันหลังหรือกองอำนวยการของวุฒิสภา โดยสมาชิกของวิปวุฒิฯ จะประกอบไปด้วย

• ประธานวุฒิสภาเป็นประธาน กมธ.
• รองประธานวุฒิสภาเป็นรองประธาน กมธ.
• ประธาน กมธ.สามัญ ของ สว. ทุกคณะเป็นกรรมาธิการ
• ผู้แทนคณะรัฐมนตรี (ครม.) 1 คน
• เลขาธิการวุฒิสภา

หน้าที่ของวิปวุฒิฯ มีความสำคัญต่อการทำงานของ สว. เป็นอย่างมาก โดยมีหน้าที่ในภาพรวมดังนี้

• ติดตามมติและรายงานการประชุม ของวุฒิสภา
• ดูแลเรื่องที่ยังไม่มี กมธ. รับผิดชอบ เพื่อให้ทุกเรื่องได้รับการพิจารณาอย่างทั่วถึง
• ประสานงานกับหน่วยงานอื่น ๆ เช่น สส. ครม. องค์กรอิสระ องค์กรอัยการ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
• จัดการรายชื่อกรรมาธิการ ที่จะเสนอให้วุฒิสภาเลือก ทั้งในส่วนของกรรมาธิการสามัญและวิสามัญ เพื่อให้เป็นไปอย่างเหมาะสมและยุติธรรม
• จัดทำข้อมูล วิชาการ และข่าวสาร เพื่อเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ผลงาน
• รับเรื่องร้องเรียนจากประชาชน และส่งต่อให้หน่วยงานหรือคณะกรรมาธิการที่เกี่ยวข้องดำเนินการต่อ
• ให้ข้อเสนอแนะเรื่องการปรับปรุงการทำงานของวุฒิสภา ให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
• แนะนำเกี่ยวกับงบประมาณของวุฒิสภา รวมถึงเรื่องการปรับแก้รายการใช้จ่ายประจำปี
• เสนอแนะแนวทางการดูแลสวัสดิการและสิทธิประโยชน์ สำหรับ สว.

📌 กล่าวโดยสรุปแล้ว วิปวุฒิฯ จะมีอิทธิพลในการกำหนดวาระการประชุมของ สว. และโดยเฉพาะอย่างยิ่งบทบาทในการแต่งตั้งกรรมาธิการ ใน กมธ. วิสามัญเพื่อพิจารณาสรรหาคนดำรงตำแหน่งในองค์กรต่าง ๆ ซึ่งก็คือ ‘กมธ. สามัญเพื่อทำหน้าที่ตรวจสอบประวัติ ความประพฤติ และพฤติกรรมทางจริยธรรมของบุคคลผู้ได้รับการเสนอชื่อให้ดำรงตำแหน่ง’ หรือในชื่อ ‘กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ’

เมื่อ สว. ต้องพิจารณาให้บุคคลดำรงตำแหน่งตามกฎหมาย ‘กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ’ จะมีทำหน้าที่ตรวจสอบประวัติ และจริยธรรมของบุคคลที่ได้รับการเสนอชื่อให้ดำรงตำแหน่งต่าง ๆ

โดยที่มาของกรรมาธิการใน ‘กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ’ จะมาจากการเลือกในที่ประชุม สว. ทั้งหมดจำนวน ‘15 คน’ ซึ่งมาจากรายชื่อที่ ‘วิปวุฒิฯ’ เสนอ 3 คน และจากรายชื่อที่ กมธ. แต่ละคณะเสนอ 12 คน

ใน 1 ปีที่ผ่านมา ‘กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ’ ทั้งหลาย ประกอบด้วยใคร และเป็น สว. ในสังกัดกลุ่มไหนบ้าง ?

ตลอดระยะเวลา 1 ปี วุฒิสภาแต่งตั้ง กมธ. สอบประวัติฯ ทั้งหมด 13 คณะ โดยที่กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ ชุดแรก คือ ‘กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ อัยการสูงสุด’ มาจากการเลือกในที่ประชุม สว. ทั้งหมด 15 คน โดยไม่ผ่านการเสนอชื่อจากวิปวุฒิฯ เนื่องจากยังไม่ได้มีการแต่งตั้ง

ในขณะที่ 12 คณะที่เหลือ กรรมาธิการจะมาจากรายชื่อที่ ‘วิปวุฒิฯ’ เสนอ 3 คน และจากรายชื่อที่ กมธ. แต่ละคณะเสนอ 12 คน รวมเป็น 15 คน โดยกรรมาธิการที่ผ่านการเสนอชื่อและได้รับเลือกเป็นกรรมาธิการมาจาก กมธ. สามัญคณะต่าง ๆ

👉 คลิกเพื่อดูข้อมูล

👀 ส่องจำนวนตัวแทนของแต่ละ กมธ. ที่ได้ที่นั่งใน กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ ผ่าน Interactive chart

ผลการตั้ง กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ ทั้ง 12 คณะ พบว่า ในจำนวนที่รองลงมาจากวิปวุฒิ อย่าง กมธ.การคมนาคมได้ทำสถิติเป็น กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ ครบทั้ง 12 คณะที่มีการตั้งกันมา ในขณะที่ กมธ. การพัฒนาการเมืองฯ ที่ประธาน กมธ. คือ ‘อังคณา นีละไพจิตร’ ผู้เป็น สว. เพียงคนเดียวที่อยู่ในสังกัด กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างน้อยยังคงทำสถิติไม่เคยได้ที่นั่งใน กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ แม้แต่ครั้งเดียว

คำถามสำคัญจากข้อมูลชุดนี้คือ เพราะเหตุใด กมธ.การพัฒนาการเมืองฯ ซึ่งมีภารกิจหน้าที่โดยตรงในการทำงานกับศาลและองค์กรอิสระเพื่อพัฒนาการเมือง โดยเฉพาะในการตั้ง กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญและกรรมการการเลือกตั้งนั้น ไม่เคยได้รับโอกาสให้เป็น กมธ. ตรวจสอบประวัติแม้แต่ครั้งเดียว แม้ว่าจะผ่านการเสนอชื่อและแต่งตั้งมากว่า 12 ชุดแล้วก็ตาม

ยิ่งไปกว่านั้น หากพิจารณาเป็นรายบุคคลว่า สว. คนไหนบ้างที่ได้ประจำในที่นั่ง กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ ทั้ง 13 คณะ จะพบว่ากว่า 83 คนที่ได้เก้าอี้ตัวนี้ 80 คนอยู่ในสังกัดกลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก และอีกเพียงแค่ 3 คนที่อยู่ในสังกัดกลุ่ม สว. ที่มีผลโหวตที่ไม่แน่นอน ซึ่งเห็นได้ชัดว่าไม่มีตัวแทนจากกลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างน้อยแม้แต่คนเดียวที่ได้รับเลือกเป็นกรรมธิการใน กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ

📌 เช็กรายชื่อ สว. ที่ครองเก้าอี้ กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ ผ่าน Interactive chart

สว. ที่วิปวุฒิเสนอเก้าอี้ กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ

สว.	สังกัด
พิชาญ พรศิริประทาน	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
พิสิษฐ์ อภิวัฒนาพงศ์	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
เอนก วีระพจนานันท์	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
พละวัต ตันศิริ	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
ฤชุ แก้วลาย	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
สิทธิกร ธงยศ	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
กอบ อัจนากิตติ	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
วราวุธ ตีระนันทน์	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
เอนก วีระพจนานันท์	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
สุทนต์ กล้าการขาย	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก
เอกชัย เรืองรัตน์	สว. ที่มีผลโหวตที่ไม่แน่นอน

Top 6 สว. ที่ครองเก้าอี้ กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ สูงสุด

สว.	สังกัด	จำนวนครั้งที่เป็นกรรมธิการในกมธ. ตรวจสอบประวัติฯ
วุฒิชาติ กัลยาณมิตร	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก	9
วิรัตน์ รักษ์พันธ์	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก	7
สวัสดิ์ ทัศนา	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก	6
อภิชาติ งามกมล	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก	6
เอนก วีระพจนานันท์	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก	6
กอบ อัจนากิตติ	กลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมาก	6

โดยสรุปแล้ว กมธ. สอบประวัติฯ จะใช้กลไกวิปวุฒิในการเลือกตัวแทนจาก กมธ. สามัญ ต่างๆ ในการสรรหากรรมาธิการเพื่อให้ความเห็นชอบบุคลที่ได้รับการเสนอชื่อดำรงตำแหน่งในศาลและองค์กรอิสระ อย่างไรก็ดี รูปแบบการเสนอชื่อและคัดเลือกกรรมาธิการกลับมีข้อสังเกตว่า กมธ. ของ สว. ที่ครองเสียงเสียงข้างน้อย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สว. จาก กมธ. พัฒนาการเมือง ไม่ได้ถูกเลือกให้เป็นกรรมาธิการแม้แต่สักครั้งเดียว

ทำให้ กมธ. ตรวจสอบประวัติฯ บุคคลในตำแหน่งต่าง ๆ นั้น โดยทั้งหมดแล้วอยู่ในสังกัด สว. ที่ครองเสียงข้างมากเกือบทั้งหมด

จากสองเรื่องราวนี้ทั้ง ‘ตำแหน่งประธาน กมธ.’ และ ‘การทำงานของวิปวุฒิฯ’ ดูเหมือนว่า สว. ที่ครองเสียงข้างมากจะมีบทบาทในวุฒิสภามากกว่า สว. ที่ครองเสียงข้างน้อย ในมุมนี้ สามารถตั้งข้อสังเกตในภาพรวมได้หรือไม่ว่า การแบ่งฝักฝ่ายของ สว. กำลังเป็นปัญหาสำคัญของรัฐสภา เพราะนอกจากจะกีดกันการมีส่วนร่วมของ สว. บางคนในการทำงานในวุฒิสภาแล้ว ยังเอื้ออำนวย และในบางครั้งก็ผูกขาดอำนาจของกลุ่ม สว. ที่ครองเสียงข้างมากกับกลไกการทำงานของวุฒิสภาอย่างน่าแปลกใจ

They work for ‘WHO’?

สิ่งที่เกิดขึ้นตั้งแต่ กระบวนการได้มาซึ่ง สว. ที่ขาดการยึดโยงจากประชาชน รวมถึงอำนาจตามรัฐธรรมนูญของ สว. ที่ชี้นิ้วเห็นชอบบุคคลต่าง ๆ ได้นั้น ต่างเป็นผลผลิตของรัฐธรรมนูญ 2560 ที่ถูกเขียนไว้โดยคณะรัฐประหารปี 2557

ปัญหาที่เกิดขึ้นนี้เป็นปัญหาเชิงโครงสร้างและกติกาที่ถ่วงการพัฒนาประชาธิปไตยไทยหรือไม่ ?

คำถามสำคัญนอกเหนือไปจากการที่ได้ทราบว่า 1 ปี มานี้ สว. ชุดล่าสุดทำงานอะไรไปบ้าง อาจเป็นคำถามที่ว่า สว. ชุดนี้ทำงานให้กับใคร และ สว. แบบไหนที่เราอยากให้มี ?

อ้างอิง

• ผลการลงมติของ สว. ชุดที่ 13 ในสมัยการประชุมสามัญปีที่ 2
• สรุปผลการประชุมคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา (มติย่อ)* ครั้งที่ 4/2567 เป็นพิเศษ
• สรุปผลการประชุมคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา (มติย่อ)* ครั้งที่ 5/2567 เป็นพิเศษ
• สรุปผลการประชุมคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา ครั้งที่ 7/2567
• สรุปผลการประชุมคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา ครั้งที่ 8/2567
• สรุปผลการประชุมคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา ครั้งที่ 4/2568
• สรุปผลการประชุมคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา ครั้งที่ 9/2568 เป็นพิเศษ
• สรุปผลการประชุมคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา ครั้งที่ 10/2568
• สรุปผลการประชุมคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา ครั้งที่ 12/2568 เป็นพิเศษ
• สรุปผลการประชุมคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา ครั้งที่ 13/2568 เป็นพิเศษ
• สรุปผลการประชุมวุฒิสภา ครั้งที่ 2 (สมัยสามัญประจำปีครั้งที่หนึ่ง) วันจันทร์ที่ 5 สิงหาคม 2567
• สรุปผลการประชุมวุฒิสภา ครั้งที่ 21 (สมัยสามัญประจำปีครั้งที่หนึ่ง) วันอังคารที่ 29 ตุลาคม 2567
• สรุปผลการประชุมวุฒิสภา ครั้งที่ 1 (สมัยสามัญประจำปีครั้งที่สอง) วันจันทร์ที่ 16 ธันวาคม 2567
• สรุปผลการประชุมวุฒิสภา ครั้งที่ 3 (สมัยสามัญประจำปีครั้งที่สอง) วันจันทร์ที่ 23 ธันวาคม 2567
• บันทึกการประชุมวุฒิสภา ครั้งที่ 4 (สมัยสามัญประจำปีครั้งที่สอง) วันจันทร์ที่ 6 มกราคม 2568
• สรุปผลการประชุมวุฒิสภา ครั้งที่ 11 (สมัยสามัญประจำปีครั้งที่สอง) วันจันทร์ที่ 3 กุมภาพันธ์ 2568
• รายงานของคณะกรรมาธิการสามัญเพื่อทำหน้าที่ตรวจสอบประวัติความประพฤติ และพฤติกรรมทางจริยธรรมของบุคคลผู้ได้รับการเสนอชื่อให้ดำรงตำแหน่งกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (แทนตำแหน่งที่ว่าง)
• สรุปผลการประชุมวุฒิสภา ครั้งที่ 28 (สมัยสามัญประจำปีครั้งที่สอง) วันอังคารที่ 8 เมษายน 2568
• สรุปผลการประชุมวุฒิสภา ครั้งที่ 29 (สมัยสามัญประจำปีครั้งที่สอง) เป็นพิเศษ วันพุธที่ 9 เมษายน 2568
• สรุปผลการประชุมวุฒิสภา ครั้งที่ 2 (สมัยวิสามัญ) เป็นพิเศษ วันศุกร์ที่ 30 พฤษภาคม 2568