นับถอยหลังสู่ปี 2569 ปีแห่งการเลือกตั้ง เลือกตั้ง และเลือกตั้ง! 11 มกราคมนี้ ประเดิมสนามแรกด้วยการเลือกตั้ง นายกองค์การบริหารส่วนตำบล และ สมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนตำบล หรือที่เรียกกันแบบติดปากว่า “เลือกตั้ง อบต.”
เราต่างรู้ดีว่าเราต้องไม่นอนหลับทับสิทธิ์ เราต่างท่องจนขึ้นใจว่า 11 มกราต้องไปเข้าคูหา … แต่คุณเข้าใจแล้วหรือไม่ว่า ‘ผู้คน’ ที่เรากำลังจะไปเลือก เป็นใคร ทำหน้าที่อะไร และต่างอะไรจาก อบจ. หรือเทศบาล ที่เลือกกันไปก่อนหน้านี้บ้าง?
บทความนี้จะพาคุณทำความรู้จัก องค์การบริหารส่วนตำบล หรือ อบต. หน่วยงานส่วนท้องถิ่นขนาดเล็กจิ๋วที่กระจายเป็นพัน ๆ แห่งทั่วประเทศ แต่ก็สำคัญไม่แพ้ใคร พร้อมสรุปสิ่งที่ควรรู้เกี่ยวกับการเลือกตั้ง อบต. ให้คุณได้เตรียมตัวไปเข้าคูหาแบบมั่นใจ ไม่กลัว!
องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีตั้งมากมาย แล้ว อบต. อยู่ตรงไหนของสมการนี้?
ปี 2568 ที่ผ่านมา คนไทยผ่านสนามเลือกตั้งท้องถิ่นมาอย่างโชกโชน ทั้ง “เลือกตั้งอบจ.” ในเดือนกุมภาพันธ์ และ “เลือกตั้งเทศบาล” ในเดือนพฤศจิกายน …แล้วในเดือนมกราคม 2569 นี้ ก็ยังต้อง “เลือกตั้ง อบต.” กันอีก!
ทำไมเราถึงต้องเลือกตั้งท้องถิ่นกันบ่อย ๆ หัวปีท้ายปี องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนี่มีกี่องค์กรกันแน่?
ก่อนอื่น เราลองถอยมามอง “โครงสร้างการบริหารราชการแผ่นดิน” ของประเทศไทยกันในภาพกว้างกันก่อนดีกว่า
โครงสร้างการบริการราชการแผ่นดินแบ่งออกเป็น 3 ก้อนใหญ่ ๆ ได้แก่ ส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และส่วนท้องถิ่น
- การบริการราชการแผ่นดิน รวมอำนาจ ไว้ที่ ส่วนกลาง และ กระจายอำนาจ ไปที่ ส่วนท้องถิ่น
- ส่วนกลาง แบ่งอำนาจ ให้ ส่วนภูมิภาค
เรียกได้ว่า ส่วนท้องถิ่น ไม่ได้ ‘ยึดโยง’ กับส่วนกลาง มากเท่ากับส่วนภูมิภาค อาจสังเกตได้จากการที่เราได้เลือกตั้ง อบจ. เทศบาล และ อบต. อยู่เสมอ ๆ แต่ไม่เคยได้เลือกตั้งผู้ว่าราชการจังหวัดและนายอำเภอเลย เนื่องจากผู้ว่าฯ และนายอำเภอ ต่างถูกแต่งตั้งมาจากส่วนกลาง
เว้นเสียแต่ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครและนายกเมืองพัทยา ที่จะมาจากการเลือกตั้ง นั่นเพราะกรุงเทพฯ และเมืองพัทยา เป็น “การปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ” นั่นเอง (พูดง่าย ๆ คือเป็นเมืองใหญ่ คนเยอะ จึงมีระเบียบกฎหมายเฉพาะเป็นของตัวเอง)
ส่วน อบต. พระเอกของเราในการเลือกตั้งครั้งนี้ เป็นส่วนหนึ่งของ องค์การปกครองส่วนท้องถิ่น ร่วมกับ อบจ. เทศบาล รวมถึงกรุงเทพฯ และเมืองพัทยานั่นเอง
…แล้วองค์กรเหล่านี้ต่างกันยังไงล่ะ !!?
อบต. ต่างจาก อบจ. และเทศบาล อย่างไร?
ถ้าไม่นับกรุงเทพฯ และเมืองพัทยาที่เป็นการปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ เจ้า อบจ. เทศบาล และอบต. เนี่ย ก็ฟังดูเป็นองค์การที่ดูแลประชาชนในจังหวัดเหมือน ๆ กันหมดหรือเปล่า?
คำตอบคือไม่ใช่ ความแตกต่างที่ชัดเจนที่สุดขององค์การปกครองส่วนท้องถิ่นทั้ง 3 นั่นคือ ขนาด
โดยขนาดของ อบจ. จะใหญ่ที่สุด รองลงมาคือเทศบาล และปิดท้ายด้วยอบต. ที่มีขนาดเล็กที่สุด …แต่ในขณะเดียวกันก็ยิบย่อยและใกล้ชิดกับประชาชนในท้องถิ่นมากที่สุดเช่นกัน
หมายเหตุ: ความแตกต่างของ อบจ. และองค์การบริหารส่วนภูมิภาค (จังหวัด) คือ อบจ. บริหารราชการและดูแลคนท้องถิ่นในด้านต่าง ๆ ผ่านกลไกของท้องถิ่น ในขณะที่ส่วนภูมิภาค บริหารราชการตามที่ส่วนกลางมอบหมาย และกำกับดูแลการบริหารราชการส่วนท้องถิ่นอีกที (อ่านเพิ่มเติมที่ https://wevis.info/local-election01/)
ความแตกต่างถัดมาคือ อำนาจหน้าที่
ถึงแม้ใน พ.ร.บ. ทั้ง 3 ฉบับ ที่เป็นที่มาอำนาจของอบจ. เทศบาล และ อบต. แล้ว จะสังเกตได้ว่าองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทั้ง 3 มีหน้าที่ที่คล้ายคลึงกันในหลายข้อ อย่างไรก็ตาม แต่ละองค์กรก็จะมี ‘หน้าที่เด่น ๆ ที่ไม่ซ้ำกับใคร’ ซึ่งสามารถสรุปได้ ดังนี้
| อบจ. | เทศบาล | อบต. |
|---|---|---|
| 1. สนับสนุนสภาตําบล** และราชการส่วนท้องถิ่นอื่นในการพัฒนาท้องถิ่น 2. แบ่งสรรเงินให้แก่สภาตำบลและราชการส่วนท้องถิ่นอื่น และอื่น ๆ | 1. รักษาความสงบเรียบร้อยของประชาชน 2. ให้มีน้ำสะอาดหรือการประปา 3. ให้มีและบํารุงการไฟฟ้า หรือแสงสว่างโดยวิธีอื่น 4. การส่งเสริมกิจการการท่องเที่ยว และอื่น ๆ | 1. ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย 2. ส่งเสริมการศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม 3. คุ้มครอง ดูแล และบํารุงรักษาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม |
*สภาตําบล ประกอบด้วย กํานัน ผู้ใหญ่บ้านของทุกหมู่บ้านในตําบล แพทย์ประจําตําบล และสมาชิกสภาตําบลหมู่บ้านละหนึ่งคน เป็นหน่วยราชการคนละหน่วยกับองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.)
เพราะ ‘ใกล้ชิด’ จึงดูแลเราได้ไม่แพ้ใคร
จากหัวข้อที่แล้ว เราได้ทำความรู้จัก อบต. กันคร่าว ๆ แล้วว่า…
- อบต. เป็นส่วนหนึ่งของ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ที่ถูกกระจายอำนาจมา
- อบต. เป็นองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีขนาดเล็กที่สุด
- อบต. ประกอบด้วย นายก อบต. และ สมาชิกสภา อบต. (ส.อบต) ที่มาจากการเลือกตั้ง
- อบต. มีหน้าที่ดูแลประชาชนในระดับชนบทและหมู่บ้าน
ด้วยความ ’เล็ก’ อบต. จึง ‘ใกล้ชิด’ กับประชาชนมากกว่าองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นไหน ๆ โดยนอกจาก ‘หน้าที่เด่น ๆ ที่ไม่ซ้ำกับใคร’ แล้ว อบต. ยังทำได้อีกหลายอย่างเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตชนบทและหมู่บ้านของเราให้ดียิ่งขึ้น ดังนี้
หน้าที่ข้างต้น คือสิ่งที่ นายก อบต. และ ส.อบต. — 2 ตัวละครที่เรากำลังจะไป ‘กาเลือก’ — ต้องรับผิดชอบตลอดวาระ 4 ปี ไม่ว่าจะผ่านแผนพัฒนา อบต. การออกคำสั่งหรือระเบียบแก่หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนการจัดการงบประมาณ
และนี่ก็คือ อบต. หน่วยงานเล็ก ๆ ที่ ‘ใกล้ชิด’ และดูแลเราไม่แพ้ใคร สิทธิเลือก นายก อบต. และ ส.อบต. ที่จะมาบริหารจัดการและพัฒนาคุณภาพชีวิตชุมชนของคุณ อยู่ในมือของคุณเอง รักษาสิทธินั้นและออกไปเลือกตั้งด้วยกัน ในวันที่ 11 มกราคม 2569 ที่จะถึงนี้
เพื่อให้คุณพร้อมเข้าคูหามากที่สุด WeVis ได้รวบรวมข้อความรู้เกี่ยวกับการเลือกตั้ง อบต. ไว้ให้แล้วที่นี่ 👇🔥
รวมข้อควรรู้เพื่อเตรียมพร้อมเลือกตั้ง อบต. 69
11 มกราคมนี้ ขอให้ผู้ใช้สิทธิทุกคนพร้อมมากที่สุด กลับบ้านไปเลือกตั้ง ออกไปใช้สิทธิ เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีกว่าเดิมไปด้วยกัน!
#เลือกตั้งอบต #เลือกตั้งท้องถิ่น69 #localelection
แหล่งข้อมูล
- โพสต์ประชาสัมพันธ์การเลือกตั้ง อบต. จาก Facebook page สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง
- แผนผังการบริหารราชการแผ่นดิน
- ความแตกต่างระหว่าง อบจ. เทศบาล และ อบต.
- พ.ร.บ. องค์การบริการส่วนจังหวัด พ.ศ. 2540
- พ.ร.บ. เทศบาล พ.ศ. 2496
- พ.ร.บ. สภาตำบลและองค์การบริหารส่วนตำบล พ.ศ. 2537
- แผ่นพับคู่มือประชาชนเลือกตั้ง อบต. จัดทำโดย สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง
- กรณีย้ายทะเบียนบ้านในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเดียวกันไม่ถึง 1 ปีนับถึงวันเลือกตั้ง จาก Facebook page สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง
